IKO: metoda Imię - Kontakt wzrokowy - Oddech
Imię
Rozmowę zaczynamy od przedstawienia się seniorowi, następnie zwracamy się do niego po Imieniu lub nazwisku. Własne imię/nazwisko jest słowem, które człowiek słyszy najczęściej przez całe swoje życie. Komunikat ten dla seniora ma ogromne znaczenie- ktoś, kto zwraca się do mnie po imieniu, zna mnie, a więc nie jest obcy. Posługiwanie się imieniem/nazwiskiem mieszkańca wyróżnia go jako jednostkę, przypomina o jego własnym Ja, jest elementem odnawiającym samoidentyfikację, czyni relację bardziej bezpośrednią (senior z demencją powinien co najmniej kilka, a nawet kilkanaście razy w ciągu dnia usłyszeć swoje imię lub nazwisko). Wypowiadając imię podopiecznego, sprawdzamy jego reakcję. Czy ten impuls komunikacyjny dotarł? Czy senior zrozumiał, że mówię właśnie do niego? Potwierdzająca, pozytywna reakcja sprowadza się zwykle do nawiązania kontaktu wzrokowego. Jak się zachować, gdy senior w ogóle nie reaguje? Ponawiamy inicjowanie komunikacji w taki sam sposób, wzmacniając próbę delikatnym dotykiem dłoni lub ramienia - jest to sygnał, że teraz mówimy do seniora.
Kontakt wzrokowy
Najczęściej podopieczny rozumie nasze intencje, nawiązując z nami celowy Kontakt wzrokowy, potwierdzający gotowość do kontynuowania interakcji. Całą uwagę skupiamy na osobie starszej. Nie ma co liczyć na powodzenie, gdy opiekun mówiąc do seniora, równocześnie rozgląda się wkoło albo zagaduje coś do osób trzecich. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego jest nieustannie wysyłaną informacją: jestem tutaj dla ciebie.
Oddech
Natomiast głęboki, spokojny, trwający kilka sekund Oddech rozmówcy jest potrzebny podopiecznemu do nastawienia się na dalszy ciąg komunikacji. Celowe operowanie oddechem normalizuje interakcję komunikacyjną. Głos opiekuna brzmi mocno, wyraźnie, ciepło i miło dla ucha. Powstają pauzy strukturyzujące wypowiedź, oddzielające poszczególne etapy przekazywania informacji, zapraszające partnera komunikacji do aktywnej postawy. Spojrzenie, potakujące lub przeczące poruszenie głową, monosylabowa wypowiedź, a czasami całe zdania są odpowiedzią seniora.
Wprowadzenie modelu IKO do komunikacji zmniejsza obciążenie podopiecznego nowością sytuacji, łagodzi wrażenie, że wszystko jest obce i nieznane. W relatywnie krótkim czasie podopieczny zyskuje wstępną orientację, unika niepotrzebnego stresu. W „pierwszym” kontakcie z seniorem jest ważny początek. Jeśli opiekunowi uda się nawiązać nić porozumienia, jeśli zdezorientowany człowiek mu zaufa i będzie się czuł zrozumiany, wtedy można mieć nadzieję na udany przebieg dialogu.
A. Smrokowska-Reichmann: Reguła „pierwszego kontaktu”. „ Na temat” 2011, nr 1, s. 10.