Sposób prowadzenia rozmowy z osobą chorą na alzheimera
Rozmowa z drugim człowiekiem jest podstawowym środkiem oddziaływania terapeutycznego. Osobom znajdującym się w wewnętrznej izolacji i samotności, nie pomoże rozmowa o wszystkim i o niczym. Kontakt powierzchowny pogłębia poczucie samotności.
Podczas rozmowy należy: wybrać konkretny temat bazujący np. na biografii podopiecznego czy jego zainteresowaniach oraz stworzyć odpowiedni klimat. Bardzo ważnym elementem w dyskusji jest umiejętność słuchania i zrezygnowania z rozmowy, jeśli senior nie ma ochoty na taką formę komunikacji. Zdaniem Celiny Jurkiewicz, można wyróżnić podstawowe zasady rozmowy z osobą w podeszłym wieku, są to: odpowiedni czas i miejsce (czasu na rozmowę musi być tyle, by nie było atmosfery pośpiechu), koncentracja na teraźniejszości i przyszłości (motywowanie mieszkańca do planowania życia, organizowania każdego dnia), przeniesienie odpowiedzialność za to co się dzieje „tu” i „teraz” na podopiecznego (możliwość decydowania za siebie w ograniczonym zakresie, np. co ubierze, czy ma ochotę na spacer, słuchanie muzyki).
Rozmowa powinna mieć charakter wspierający, a nie kierujący
O sprawach życia codziennego powinien decydować sam podopieczny, opiekun ma dbać tylko o to, żeby decyzje seniora nie szkodziły innym i jemu samemu. Duże znaczenie ma dopasowanie się do indywidualnego stylu komunikowania się seniora, wypowiadanie krótkich, jednoznacznych zdań, dopasowanie tonacji i modulacji głosu do nastroju partnera komunikacji, unikanie popadania w infantylny język, korzystanie z pomocy komunikacyjnych (symboli, zdjęć, pisania na tablicy), okazywanie podopiecznemu zdrowej ciekawości (nie wypytywanie, ale rozmawianie na interesujące go tematy, posługiwanie się kluczowymi pojęciami dotyczącymi biografii podopiecznego, jego zawodu, hobby, życia rodzinnego).
Każdy z nas jest przyzwyczajony do angażowania się w komunikację kontynuowaną, w której ciągłość, płynność i rozwój w oparciu o wcześniejsze etapy jest czymś oczywistym. Z drugiej strony spotkanie z opiekunką, terapeutką czy pielęgniarką jest dla wielu seniorów ciągle pierwszym kontaktem, gdyż nie pamiętają poprzednich spotkań z członkiem personelu opiekuńczego.
Dobry początek komunikacji uspokaja seniorów. Są ciekawi, co teraz będzie. Obrona i sprzeciw wobec ciągle „nowej rzeczywistości” bywają rytuałem, a nie rzeczywistym odrzuceniem opiekuna. Seniorzy bardzo chcą cokolwiek zrozumieć, nawiązać relację, poszukują elementów umożliwiających orientację, chcą odnaleźć się w „nowych” okolicznościach. Deficyty kognitywne seniora z demencją, wymagające od fachowo pomagającego zawsze podobnej reakcji, stwarzają możliwość do rutynowego otwierania każdego dialogu.
Dlatego skonstruowano nieskomplikowany, ale skuteczny model porozumiewania się IKO: Imię - Kontakt wzrokowy - Oddech.
C. Jurkiewicz: Jak komunikować się z mieszkańcami domu pomocy społecznej? ”Praca socjalna” 2006, nr 3, s. 79-80.
A. Smrokowska-Reichmann: Cel: optymalna komunikacja. „ Na temat” 2006, nr 4, s. 11.
A. Smrokowska-Reichmann: Reguła „pierwszego kontaktu”. „ Na temat” 2011, nr 1, s. 10.