Najczęściej występujące choroby wieku starczego

Senior to określenie używane się w stosunku do osób, które ukończyły co najmniej 65. rok życia. Bardzo często starość jest też utożsamiana z okresem, w którym człowiek przechodzi na emeryturę. Niezależnie od terminologii warto wiedzieć, z jakimi problemami zdrowotnymi najczęściej borykają się osoby 60+. Z tego wpisu dowiesz się, na co chorują seniorzy.

Choroby wieku starczego – co to właściwie oznacza?

Procesy starzenia się zachodzą w naszym organizmie nieprzerwanie od momentu urodzenia. Wraz z upływem lat komórki mają coraz mniejszą zdolność do regeneracji, a ciało staje się słabsze i bardziej podatne na choroby. Gorsze funkcjonowanie poszczególnych układów nie pozostaje bez wpływu na zdrowie człowieka.

Do tego dochodzą jeszcze konsekwencje niezdrowego trybu życia, które mogą przekładać się na upośledzenie pracy niektórych narządów.

Wszystko to sprawia, że seniorzy często borykają się z poważnymi i przewlekłymi chorobami, które utrudniają im wykonywanie codziennych czynności i powoli odbierają samodzielność. Jakie choroby wieku starczego występują najczęściej?

Choroby otępienne

Choroba otępienna inaczej nazywana jest demencją. Ten termin odnosi się do szerokiej grupy objawów wynikających z pogorszenia złożonych funkcji poznawczych takich jak:

• myślenie,
• rozumienie,
• pamięć,
• orientacja w terenie, czasie i przestrzeni,
• zdolność uczenia się,
• liczenie,
• ocena sytuacji.

Zaburzenia są spowodowane uszkodzeniem ważnych ośrodków w mózgu i mogą wynikać z wielu różnych przyczyn. Demencja najczęściej dotyka osób starszych, choć zdarzają się przypadki pojawienia się tego rodzaju chorób u osób około 40. roku życia.

Do chorób otępiennych lub takich, które wywołują objawy otępienia, zaliczamy:

• chorobę Alzheimera,
• chorobę Parkinsona,
• otępienie czołowo-skroniowe,
• otępienie spowodowane wylewem, udarem lub chorobą nowotworową,
• pląsawicę Huntingtona,
• chorobę Creutzfeldta-Jakoba,
• otępienie z ciałami Lewy’ego.

Choroby otępienne bardzo często postępują stopniowo. W początkowym stadium chory całkiem dobrze radzi sobie z codziennymi czynnościami i tylko czasem o czymś zapomina, nie może się wysłowić, myli daty, imiona lub produkty.

Jednak w miarę postępowania choroby objawy się nasilają, aż w końcu zaczynają zagrażać zdrowiu i życiu chorego oraz innych domowników. Ma to miejsce wtedy, gdy senior przestaje kontrolować swoje ciało i zachowania. Wówczas może na przykład włączyć kuchenkę gazową i o niej zapomnieć. Z tego powodu taka osoba musi znajdować się pod ścisłą opieką. Niektóre objawy chorób otępiennych można łagodzić lekami. Jednak to ważne, aby opiekun wiedział, jak postępować z osobą chorą, aby zapewnić jej komfort i bezpieczeństwo.

Nadciśnienie tętnicze i miażdżyca

Choroby układu krążenia odpowiadają za ok. 35% zgonów w Polsce. Pierwsze objawy mogą pojawić się w okolicach 35-40. roku życia, a z czasem choroba coraz bardziej postępuje, prowadząc do zwężenia żył i zwiększając ryzyko zawału serca.

Do najczęstszych chorób układu krążenia wśród seniorów zalicza się nadciśnienie tętnicze i miażdżycę. Co warto o nich wiedzieć?

Nadciśnienie tętnicze

O nadciśnieniu tętniczym mówimy wtedy, gdy wysokość ciśnienia krwi wynosi powyżej 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego i/lub powyżej 90 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego. Wraz z wiekiem normy te ulegają zwiększeniu. Naturalne procesy starzenia się powodują zmniejszenie elastyczności ścian naczyń krwionośnych. W efekcie ściany naczyń krwionośnych stają się sztywniejsze i gorzej radzą sobie z naciskiem krwi wyrzucanej z serca.

Osoby z nadciśnieniem tętniczym mogą doświadczać różnych objawów. Najczęściej są to:

• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• szumy w uszach,
• kołatanie serca,
• uczucie duszności.

Nieodpowiednia dieta, nadwaga i inne choroby towarzyszące mogą doprowadzić do zaostrzenia objawów. Seniorzy z nadciśnieniem tętniczym muszą sprawdzać ciśnienie co najmniej kilka razy dziennie oraz powinny także regularnie przyjmować leki na obniżenie ciśnienia. Od opiekuna oczekuje się, że będzie pomagał podopiecznemu i pilnował, aby stosował się do zaleceń lekarskich.

Miażdżyca

Kolejną chorobą, z jaką bardzo często borykają się seniorzy, jest miażdżyca, która polega na stwardnieniu i zwężeniu naczyń krwionośnych, co w konsekwencji może prowadzić do zawału serca i obumarcia komórek mięśnia sercowego. Utrudniony przepływ krwi powoduje:

• bóle kończyn,
• zaburzenia czucia,
• drętwienie,
• bladość skóry,
• ziębnięcie kończyn.

Obecnie nie ma skutecznych leków na miażdżycę, a leczenie polega głównie na chirurgicznym poszerzaniu naczyń i stosuje się je tylko w uzasadnionych przypadkach. Seniorzy chorujący na miażdżycę powinni dobrze się odżywiać oraz to ważne, aby podejmowali umiarkowaną aktywność fizyczną.

Zadaniem opiekuna zwykle jest towarzyszenie takiej osobie, dbanie o jej dobre samopoczucie i pomoc w wykonywaniu codziennych czynności.

Nowotwory

Czy wiesz, że ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem? Obecnie około 60–70% pacjentów onkologicznych stanowią osoby po 60. roku życia. Najczęstszym nowotworem złośliwym wśród seniorów jest rak płuc. Inne nowotwory, które równie często występują w tej grupie wiekowej to:

• rak sutka,
• rak jelita grubego,
• rak prostaty,
• rak przełyku,
• rak żołądka,
• rak trzustki.

Osoby, które leczą się onkologiczne i przebywają w domu, muszą być pod szczególną opieką. Przebieg choroby w każdym przypadku może być nieco odmienny, dlatego to ważne, aby opiekun znał zalecenia lekarskie i wiedział, co zrobić, gdy stan podopiecznego nagle się pogorszy.

W takim wypadku od opiekuna często oczekuje się towarzyszenia seniorowi podczas badań i wizyt lekarskich.

Cukrzyca

U osób po 65. roku życia wzrasta zachorowalność na cukrzycę typu 2. Jest to choroba metaboliczna, która powoduje występowanie wysokiego poziomu glukozy we krwi, prowadzi do insulinooporności i postępującego spadku aktywności komórek produkujących insulinę.

Leczenie cukrzycy polega przede wszystkim na stosowaniu odpowiedniej diety i przyjmowaniu tabletek lub zastrzyków z insuliny.

Osoby chore na cukrzycę muszą bardzo uważać na to, co jedzą oraz powinny też dbać o swoją kondycję fizyczną. Opiekun musi wiedzieć, jakie leki przyjmuje podopieczny i jak wygląda jego dieta.

Jednocześnie to ważne, aby taka osoba w razie potrzeby umiała udzielić seniorowi pierwszej pomocy przedmedycznej.

Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu to wstydliwa przypadłość, która może zdarzyć się w każdym wieku, jednak zdecydowanie częściej występuje u seniorów. Wraz z wiekiem osłabieniu ulegają mięśnie miednicy, co w połączeniu z przebytymi chorobami, zmianami hormonalnymi lub otyłością może prowadzić do mimowolnego i niekontrolowanego wycieku moczu.

Nietrzymanie moczu dotyka w szczególności kobiet. Spowodowane jest to głównie budową anatomiczną, licznymi ciążami lub zmianami zachodzącymi w ciele w trakcie menopauzy.

Seniorzy cierpiący na inkontynencję stosują różnego rodzaju środki higieniczne, dzięki którym mogą czuć się swobodnie i komfortowo. Zadaniem opiekuna będzie pomoc w codziennej higienie i zapewnienie podopiecznemu intymności, aby nie czuł się skrępowany swoimi dolegliwościami.

Osteoporoza

Jest to bardzo niebezpieczna choroba, która osłabia kości i zwiększa ich łamliwość. Osteoporoza, podobnie jak inkontynencja, częściej występuje u kobiet. Najbardziej narażone na tę chorobę są osoby, które ukończyły 70. rok życia.

Dla osoby chorej groźny może być każdy upadek lub przypadkowe potknięcia, ponieważ złamania spowodowane osteoporozą niosą ze sobą ryzyko poważnych powikłań.

W takiej sytuacji opiekun osoby starszej musi zadbać o jej bezpieczeństwo podczas wykonywania codziennych czynności i spacerów. Przy osteoporozie zalecany jest umiarkowany ruch oraz dieta bogata w wapń.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Seniorzy równie często chorują na zwyrodnienie stawów. Degradacja tkanki stawowej objawia się bólem i utrudnia poranne wstawanie z łóżka. Jest to bardzo niebezpieczne schorzenie, które prowadzi do ograniczenia ruchomości stawów i może powodować poważne problemu z poruszaniem się.

Zakres opieki nad seniorem cierpiącym na chorobę zwyrodnieniową stawów będzie uzależniony od stopnia rozwoju choroby.

Niekiedy potrzebne będzie jedynie niewielkie wsparcie we wstawaniu z łóżka i poruszaniu się, innym razem chory będzie wymagał stałego nadzoru i pomocy w wykonywaniu niemal wszystkich czynności, z myciem i jedzeniem włącznie.

Bezsenność

Według statystyk prawie co drugi senior cierpi na zaburzenia snu. Najczęstszą przypadłością w tej grupie wiekowej jest bezsenność, czyli trudność w zasypianiu połączona z częstym budzeniem się lub zbyt krótkim snem. Ta przypadłość jest bardzo uciążliwa i znacząco obniża jakość życia seniora.

Bezsenność w połączeniu z innymi chorobami może spowodować, że opieka nad seniorem będzie sporym wyzwaniem. Podopieczny może potrzebować pomocy opiekuna, aby w nocy pójść do toalety, przekręcić się na drugi bok lub zmienić spoconą piżamę.

Bezsenność seniora powoduje dyskomfort i wzmaga lęk. Rolą opiekuna będzie zapewnienie podopiecznemu poczucia bezpieczeństwa. Taka osoba musi być gotowa na niesienie pomocy również w godzinach nocnych.

Depresja

O depresji u osób starszych wciąż mówi się zbyt mało. Obniżony nastrój, stany lękowe, brak apetytu, bóle mięśni i chroniczne zmęczenie są często mylnie uznawane za objawy starzenia. Tymczasem według szacunków z depresją zmaga się co trzeci senior w Polsce.

Bagatelizowanie symptomów tej choroby prowadzi do jej zaostrzenia. Osoba starsza czuje się odrzucona i wycofuje się z życia społecznego.

Depresja nie znika samoistnie, szczególnie jeśli jest wywołana lękiem przed śmiercią, sytuacją ekonomiczną lub społeczną. Taka osoba powinna znajdować się pod stałą opieką psychologa lub psychiatry.

Zadaniem opiekuna będzie troskliwe zajmowanie się seniorem, okazywanie mu wyrozumiałości i empatii. Warto zachęcać podopiecznego do aktywności fizycznej i wychodzenia z domu, jednak nie należy go do niczego zmuszać.

Najczęstsze choroby wieku starczego - podsumowanie

Jak widać, osoby starsze mogą zmagać się z wieloma poważnymi chorobami. Wiedza na temat tych schorzeń pomoże Ci w nawiązaniu pozytywnej relacji z podopiecznym opartej na wzajemnym szacunku i zrozumieniu.